انفیه چیست؟
در واقع این محصول یک تنباکوی بدون دود است که از برگ های تنباکو ریز آسیابی یا پودری تهیه می شود. منشاء این گیاه در قاره ی آمریکا می باشد. رواج آن در قرن هفدهم در اروپا ثبت شده است. تولید نوع سنتی این گیاه شامل یک فرایند طولانی و چند مرحله ای در کارخانه های انفیه تنباکو است.
برگ های تنباکوی قابل انتخاب ابتدا تحت فرایندهای خاص پخت یا تخمیر توتون قرار می گیرند. به صورتی که بعدا ویژگی ها و طعم های منحصر به فردی را برای هر نوع ترکیب انفیه فراهم می کنند. با توجه به این موضوع می توان گفت که ده ها و بلکه صدها نوع انفیه وجود دارد. تنوع این این محصول وابسته به روش تهیه ی آن ها می باشد.
مخلوط های این گیاه که برای رسیدن به بلوغ مورد نظر نیاز به ماه ها یا حتی سال ها جهت ذخیره سازی ویژه می باشند. این مخلوط ها معمولا معطر و طعم دار هستند. طعم های سنتی مرسوم، انواعی از مخلوط برگ های تنباکو هستند که به عنوان گونه ی اصیل، ( انفیه فاخر ) ، بدون هیچ نوع رایحه یا اسانش در نظر گرفته می شوند.
این مخلوط به صورت طیف وسیعی از بافت ها ( بسیار ریز تا درشت ) و رطوبت ها ( برشته یا بسیار خشک تا بسیار مرطوب ) یافت می شود. اغلب انفیه هایی که خشک تر هستند به صورت بافت های ریزتر آسیاب می شوند.
هر تولیده کننده ی این گیاه معمولا انواع مختلفی از دستور العمل ها و ترکیبات منحصر به فرد و همچنین دستور العمل های ویژه برای مشتریان خاص خود دارد. طعم های رایج نیز شامل قهوه، شکلات، عسل، وانیل، گیلاس، پرتقال، زردآلو، آلو، کافور، دارچین، گل رز و نعناع است.
معنای انفیه در لغت
انفیه یعنی هر دارویی که از طریق بینی مصرف شود. در واقع می توان آن را به این صورت توصیف کرد. این محصول مجموعه ای از داروهای معطر و عطسه آور است. این داروی گیاهی از طریق تحریک بینی و حساس کردن آن قادر به درمان یک سری از بیماری ها است. علت نامگذاری این دارو به انفیه به دلیل لغت انف به معنای بینی در زبان عربی است.
بر این اساس به هر دارویی قابل استعمال از طریق بینی اصطلاح انفیه داده شده است. در زبان انگلیسی به انفیه Snuff و به عمل استعمال انفیه Sniff اطلاق می شود. در زبان عربی این گیاه به السعوط معروف است.
تاریخچه گسترش انفیه
استنشاق این محصول از زمان های قدیم رواج داشت. یک راهب ایتالیایی در دومین سفر خود به هند در سال 1494، کاوشگر کریستف کلمب را همراهی کرد. او یادداشت کرد که سرخپوستان آمریکا چگونه برگ های تنباکو را در آسیاب های گل سرخ خرد می کنند. سپس قسمت های معطر آن را استنشاق می کنند.
آزتک های باستانی آمریکای جنوبی نیز انفیه می کشیدند. اما برگهای خشک تنباکو را درست قبل از استفاده گرم می کردند. اسنف ابتدا آن را به اسپانیا سپس به پرتقال وارد کرد.
در سال 1570، سفیر فرانسه در لیسبون به ملکه کاثرین دومدوریس این گیاه را برای درمان سردرد ارائه کرد. بدین گونه ملکه آن را در فرانسه پخش کرد.
در انگلستان نزدیک به دو قرن پس از معرفی تنباکو استنشاق این محصول عادت ثزوتمندان بود. این عادت در دوره شیوع طاعون در سال 1665 به میزان زیادی افزایش یافت. اما این عادت استنشاق در بین طبقات مختلف جامعه رایج نشد، مگر با آغاز سلطنت ملکه آن در سال 1702.
تحقیقات اخیر نشان داد که انفیه گیرها از استشمام کمی از این پودر که دارای خواص دارویی فراوانی است لذت زیادی می بردند. این محصول به دلیل دفع سرماخوردگی و آنفولانزا، علاوه بر تحربک ذهن و بدن به دلیل تقویت بدن و پاکسازی ذهن، شیوع پیدا کرده است.
معرفی انفیه
- انفیه یعنی هر دارویی که به بینی کشند. سعوط یا عطسه آور یکی دیگر از داروهای طب سنتی است. مجموعه ای از داروهای معطر و عطسه آور که آن را گاه در بینی کنند.
- در طب سنتی به کشیدن دارو در بینی سعوط می گویند. سعوط یعنی ریختن دارو در بینی . سعوط روشی برای رساندن دارو به مغز یا سینوس ها می‌باشد. بیشتر سردرد و فلج و خونریزی مغز یا پلاکهایی که در مغز بوجود می آید را درمان میکند.
- علت اینکه به این دارو انفیه گفته میشود این است که “انف” در لغت عرب به معنی بینی است، لذا به هر دارویی که از طریق بینی استفاده شود اصطلاحا انفیه گفته میشود. واژه انفیه برای داروهای جامد به کار می رود که از طریق بینی استفاده میشوند.
- در انگلیسی به آن Snuff گفته می شود و عمل استفاده از آنرا sniff گویند.
- در گذشته استفاده از انفیه بیشتر رواج داشت و به دلیل عدم آشنایی نسل های جدید با انفیه، دید بدی نسبت به آن وجود دارد. به صورتی که برخی افراد که آشنایی با انفیه ندارند، آنرا نوعی اعتیاد مثل سیگار یا ناس و… می دانند. اما تاکنون هیچگونه وابستگی و اعتیادی در اثر مصرف انفیه مشاهده نشده است.
- در گذشته افرادی بودند قوطی کوچک انفیه همیشه درجیب داشتند یا انگشترهایی داشتند که زیر نگین آن انفیه می گذاشتند و هر وقت نیاز بود نگین راجابجا می کردند و نزدیک بینی می کردند، بعد انفیه عطسه می زدند که این سنت بسیارخوب بود و کمتر کسی هست در این زمان خود را از این طریق ها وادار به عطسه کند.
- در سالهای نه جندان دور انفیه موجود در عطاری های ایران در شیشه هایی شبیه شیشه های کوچک گلاب بود که از پاکستان به کشور وارد می شد. البته در سالهای اخیر به دلیل روی آوردن مردم به طب سنتی ساخت انواع انفیه رونق گرفته و می توان انفیه های مختلفی در بازار پیدا کرد که ساخت ایران است.
فوائد عطسه
- در طب سنتی تاکید بسیاری به عطسه شده است و اعتقاد بر این بوده است که عطسه رطوبت اضافی بدن را خارج می کند و می توان در تعدادی از احادیث نیز این مورد را یافت. اکنون که قرص های زیر زبانی برای احیای حالت تنفسی و افت غیرعادی فشار داده می شود شاید مردم از اثرات داروهای عطسه آور غفلت بورزند.
- عطسه در فنون پیشگیری و درمان حائز اهمیت فراوان است، از جمله از فن عطسه میتوان برای جلوگیری از بروز سکته ها استفاده نمود.
- داروی عطسه آور ( انفیه ) باید در جعبه داروهای خانگی همیشه حضور داشته باشد و به محض احساس ناراحتی در سینه یا سر و احساس خفگی و تنگی سینه بوسیله انفیه با ایجاد عطسه های فراوان جریان خون را در قلب یا مغز از لختگی منحرف نموده و خطر را رفع کنند.
- عطسه جریان خون را در سر تسریع و عروق و جریانهای درون بافتی را جارو می کند.
- عطسه چشم را تقویت و حس بینایی را قوی و خستگی را از تمام بدن می زداید.
- عطسه قلب و ریه ها و حنجره و حجاب سینه را از هر نوع رسوب پاک می نماید.
- هیچوقت جلو عطسه را نباید گرفت. در هر شرایطی کودک و بزرگسال فرقی نمی کند، اگر جلو عطسه خود را می گیرید، اگر بعد از مدتی بیماری سخت دچار شدید مثل صرع و یا تشنج مثل سکته و یا… کسی را جز خود ملامت نکنید.
- اگر مدت طولانی عطسه نکردید، گرچه ظاهرا سالم هستید، اما باید به سلامتی خود شک کنید و باید با انفیه سریعا خود را وادار به عطسه زدن کنید.
- اگر مغز سالم باشد قطعا با انفیه عطسه خواهید کرد، اگه نشد با انفیه های تند یا گرد فلفل عطسه کنید.
- عطسه کمک به دفع سودای مغز می کند.
فوائد انفیه و عطسه در روایات
- از امام صادق (ع) نقل شده است: عطسه بر بدن دوایی است که خداوند آن را نهاده است و بدن را از جذام، بادهای بدخیم، جلوگیری از جای گرفتن آب در چشم، باز کننده حفره های بینی و خروج مو از چشم ایمن می سازد.
- در روایتی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده است: تا سه عطسه در روز را نشانه سلامتی و بیش از سه عطسه در روز را نشانه درد و بیماری دانسته‌اند. درمان عطسه فراوان انفیه با روغن مرزنگوش است و در روایتی فرمودند: عطسه از بینی بیرون نمی‌آید، بلکه از همه بدن می‌آید.
- از حضرت علی (ع) نقل است: استفاده از انفیه « ماده ای که اگر جلوی بینی بگیرند انسان چند بار مرتب عطسه می کند » سر را سالم و درمان تمام دردهای سر است. (تحف العقول صفحۀ ۹۵)
- به نقل از على بن یقطین به امام رضا (علیه السلام ) عرض کردم که در سرم ، سردى شدیدى حس مى کنم ، به گونه اى که چون بادى به من مى خورد، چیزى نمى ماند که از هوش بروم . امام در پاسخ برایم چنین نوشت : بر تو باد انفیه عنبر و زنبق ، پس از غذا خوردن ، تا به اذن خداوند جل جلاله عافیت یابى (طب الائمه (علیهم السلام ): ص ۸۷)
- امام موسی کاظم(ع) از پیامبر(ص) روایت کرده اند که ایشان فرمودند: عطسه کردن برای بیمار دلیل بر بهبودی یافتنش خواهد بود و باعث آسودگی بدنش خواهد بود.
- رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: پنج چیز از سنت‌های ماست، حیا، حلم، حجامت، مسواک و عطر زدن. سه چیز از داروهای پیامبران است: حجامت، نوره و سُعوط (انفیه)
ترکیبات انفیه
انواع انفیه بنا به کاربردی که دارند می توانند حاوی ترکیبات مختلفی باشند. اما مهمترین و پرکاربردترین نوع انفیه ای که به کار می رود، کندش (کندوش) است که بخش اعظم ترکیبات تشکیل دهنده ی آن را ریشه ی پودر شده ی گیاه کندوش تشکیل می دهد.
گاهی اوقات ترکیبات دیگری همچون برگ تنباکوی کوهی نیز در کنار ریشه ی کندوش پودر شده و آنرا تشکیل می
دهند.
یک ترکیب دیگر برای تهیه انفیه این است که مقداری از گیاه کندش را با دو برابر وزن آن سیاه دانه ترکیب و آسیاب می کنند و به عنوان انفیه استفاده می کنند. حتما به میزان مصرفتان انفیه بسازید چون مانده سیاه دانه برای بدن فایده ای که ندارد ممکن است مضر هم باشد.
ترکیب دیگری که برای انفیه ذکر شده، برگ ساییده یا خرد شده تنباکوی کوهی و ریشه کندش است که در کنار آن ریشه خربق نیز وجود دارد.
هفته‌ای 2 بار استفاده از داروی عطسه‌آور (انفیه) و هر دفعه بیش از 20 بار عطسه کردن ضروری است.
یک ترکیب دیگر از عطوس که همان داروهای عطسه‌آور ( انفیه ) باشد عبارت است از: کندوش، تخم گشنیز و بنفشه که بصورت پودر باهم مخلوط و هنگام مصرف به میزان بسیار کم در بینی دمیده میشود تا در تماس با سطح مرطوب داخل پره‌های بینی موجب تحریک شدید شده و عطسه عارض گردد.
خواص انفیه
- عطسه های شدید در اثر استفاده انفیه، می تواند باعث خروج اخلاط مضر مغز و همچنین چرک و عفونت از سینوسها شود.
- رفع احتقان بینی.
- درمان سینوزیت.
- باز شدن مجاری تنفسی و بهبود عملکرد ریه.
- درمان نزله و زکام.
- انفیه باز کننده مخاط مغزی نیز می باشد. در قدیم انفیه را در داخل انگشتر های مخصوصی ریخته و دائم بو می کردند، چون معتقد بودند کسی که عطسه نکند زود می میرد و بیمار است.
- وادار کردن بیمار به عطسه و ریزش آب بینی از درمان های عام برای بیماری های سر مثل صرع، سکته، فلج، لقوه، بی خوابی، زکام و نزله ها، درد سر و امراض چشم و گوش است و برای درمان سکسکه‌ی زیاد نیز مفید است. انفیه مغز را از رطوبت‌های زائد پاک میکند، به همین علت در درمان فراموشی‌های حاصل از غلبه‌ی بلغم بسیار مفید است.
- کم بودن عطسه همراه با سنگینی سر و احساس نیاز به عطسه با وجود خشکی بینی، ناشی از بسته شدن راه پایین آمدن آب بینی است. درمانش به کار بردن عطسه آورهاست.
- انفیه با تخلیه رطوبت های تجمع یافته در سینوس ها به بازگشت و تقویت حس بویایی کمک می کند.
طریقه مصرف
برای درمان سینوزیت باید تا یک هفته هر روز سه بار مقداری در حدود یک لوبیا را به دو قسمت مساوی تقسیم کنید و هر نیمه را در یکی از سوراخهای بینی قرار دهید. در صورتی که پس از پنج دقیقه عطسه های شما شروع نشد، می توانید مقدار مصرف را کمی بیشتر کنید.
با توجه به اینکه عطسه های ناشی از مصرف انفیه، چرک و عفونت های سینوسها را خارج می کند، سعی کنید به خوبی مجرای بینی را تخلیه کرده و پس از تخلیه بینی، مقداری آب یا آب نمک یا سرم «نرمال سالین» را به صورت استنشاقی داخل بینی ریخته و بینی را با آن شستشو دهید.
برای درمان نزله و زکام و احتقان بینی، مصرف حداکثر یک یا دو روز از این پودر کافی است.
توصیه میشود این گرد گیاهی را در منزل و فضای خصوصی مصرف کنید، چراکه استشمام آن باعث بروز عطسه‌های متوالی میشود.
عوارض و موارد منع مصرف
- به طور کلی پژوهش‌های انجام شده بر انفیه و اثرات آن بر بدن نشان داده‌اند که این پودر عوارض جانبی و خطرهای خاصی برای بدن افراد معمولی نداشته و مصرف آن مشکلی برای سلامت ایجاد نمی‌کند.
- افرادی که در شرایط خاص هستند، مانند زنان باردار، افرادی تازه جراحی کرده اند، افرادی که زخم باز دارند، افرادی که جایی از بدنشان بخیه زده شده و مبتلایان به نارسایی قلبی باید از مصرف این گرد گیاهی خودداری کنند، چرا که عطسه‌های متوالی ناشی از مصرف آن می‌تواند مشکلاتی را برای آن‌ها به وجود آورد.
- مصرف بیش از حد انفیه مخصوصا در افراد گرم مزاج و یا دارای سوء مزاج خشک مغز، باعث دفع بلغم طبیعی مورد نیاز بافت مغز میشود. مغز برای پردازش، ثبت و ذخیره‌‌ی اطلاعات دریافتی، نیازمند بلغم طبیعی است. به همین دلیل خشکی مغز سبب ضعف اعصاب، بی‌حوصلگی، عصبانیت های آنی، عدم تمرکز و توانایی پردازش اطلاعات، ضعف حافظه، استرس و فکر و خیال‌های آزاردهنده و انواع بیماری‌های سوداوی مغز میشود.